Οσφυαλγία με ισχιαλγία: Αίτια & θεραπευτικές επιλογές

Η οσφυαλγία σε συνδυασμό με ισχιαλγία είναι ένας συνηθισμένος συνδυασμός συμπτωμάτων που μπορεί να ταλαιπωρήσει έντονα την καθημερινότητα. Τόσο η οσφυαλγία όσο και η ισχιαλγία συνιστούν συμπτώματα διαφόρων παθήσεων και όχι αυτοτελείς παθήσεις. Ο όρος οσφυαλγία χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον πόνο στη μέση και η ισχιαλγία τον πόνο στη διαδρομή του ισχιακού νεύρου. Η κατανόηση του μηχανισμού εμφάνισης του πόνου, των αιτίων και των θεραπευτικών επιλογών βοηθά να ληφθούν ασφαλείς αποφάσεις, να αποφευχθούν άσκοπες εξετάσεις ή θεραπείες και κυρίως να επανέλθει ο ασθενής στην καθημερινότητα όσο γίνεται πιο γρήγορα και με ασφάλεια.

Τι εννοούμε όταν λέμε οσφυαλγία με ισχιαλγία;

Με τον όρο οσφυαλγία περιγράφουμε τον πόνο στη «μέση», από την οσφυϊκή περιοχή μέχρι την μηρογλουτιαία πτυχή. Η ισχιαλγία δεν είναι πάθηση του ισχίου, όπως συχνά νομίζεται, αλλά ο πόνος που ακολουθεί τη διαδρομή του ισχιακού νεύρου στο ένα (σπανιότερα και στα δύο) πόδι. Όταν συνυπάρχει ο πόνος στη μέση με πόνο που ακτινοβολεί στο κάτω άκρο, μιλάμε για οσφυαλγία με ισχιαλγία.

Μάλιστα, δεν είναι λίγοι αυτοί που αναρωτιούνται πόσο διαρκεί η οσφυαλγία. Η διάρκεια των συμπτωμάτων μάς επιτρέπει να ταξινομήσουμε την οσφυαλγία ως οξεία (έως 3 μήνες), υποξεία (3–6 μήνες) και χρόνια (πάνω από 6 μήνες). Παράλληλα, ανάλογα με την αιτία, διακρίνεται σε «ειδική» (όταν το αίτιο τεκμηριώνεται, π.χ. κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου, στένωση, φλεγμονή, νεοπλασία) και «μη ειδική» (όταν δεν έχει ανευρεθεί σαφής παθολογία και ο πόνος σχετίζεται συχνά με μύες ή συνδέσμους και μηχανικούς παράγοντες).

Πώς εκδηλώνεται η οσφυαλγία με ισχιαλγία

Το φάσμα των συμπτωμάτων ποικίλλει. Μπορεί να υπάρχει:

• εντοπισμένος πόνος στη μέση που επιδεινώνεται με την κάμψη ή την άρση βάρους
• πόνος που ακτινοβολεί στο πόδι
• μυρμήγκιασμα
• μούδιασμα σε συγκεκριμένες περιοχές
• αδυναμία σε μυϊκές ομάδες του άκρου ποδός ή της γάμπας
• δυσκολία στο περπάτημα ή στο ανέβασμα σκάλας.

Ο πόνος συχνά χειροτερεύει με το παρατεταμένο κάθισμα ή την ορθοστασία και μπορεί να ανακουφίζεται με ήπια κίνηση. Σε βαριές καταστάσεις, η λειτουργικότητα μειώνεται τόσο ώστε ο ασθενής να καθηλώνεται στο κρεβάτι για ώρες ή μέρες.

Παράγοντες κινδύνου

Η ηλικία, η κληρονομικότητα, η παχυσαρκία, ο καθιστικός τρόπος ζωής, η μακρά οδήγηση ή εργασία με επαναλαμβανόμενη άρση φορτίων, η κακή εργονομία και στάση σώματος, η οστεοπόρωση, το κάπνισμα και οι χρόνιες παθήσεις όπως ο διαβήτης αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης επεισοδίων οσφυαλγίας. Οι γυναίκες φαίνεται να επηρεάζονται συχνότερα σε ορισμένες ηλικιακές ομάδες, ενώ η εγκυμοσύνη ευνοεί την εμφάνιση οσφυαλγίας.

Αίτια εμφάνισης οσφυαλγίας σε συνδυασμό με ισχιαλγία

Το συνηθέστερο υποκείμενο αίτιο που κρύβεται πίσω από την οσφυαλγία με ισχιαλγία είναι η κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου ή αλλιώς δισκοκήλη που ερεθίζει ή πιέζει μια νευρική ρίζα. Άλλες αιτίες είναι:

• η πλάγια (τρηματική) στένωση λόγω εκφυλιστικών αλλοιώσεων των μικρών αρθρώσεων
• η σπονδυλολίσθηση όπου ένας σπόνδυλος γλιστρά μπροστά από τον επόμενο
• οι αρθρικές κύστεις που στενεύουν το τρήμα εξόδου της ρίζας
• οι τραυματισμοί και οι μυοσυνδεσμικές κακώσεις
• φλεγμονώδεις παθήσεις
• λοιμώξεις
• οστικές ή νευρικές νεοπλασίες
• παθήσεις γειτονικών οργάνων των οποίων τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο που αντανακλά στην οσφυϊκή περιοχή.

Διάγνωση

Η διάγνωση ξεκινά πάντοτε από λήψη λεπτομερούς ιστορικού και κλινική–νευρολογική εξέταση. Εφόσον τα συμπτώματα επιμένουν πάνω από λίγες εβδομάδες ή υπάρχουν ανησυχητικά συμπτώματα, επόμενο βήμα είναι η εκτέλεση απεικονιστικών εξετάσεων —συνήθως μαγνητική τομογραφία— για να τεκμηριωθεί η πιθανή συμπίεση ρίζας, να αποκλειστούν σπάνιες αλλά σοβαρές καταστάσεις και να σχεδιαστεί ένα στοχευμένο πλάνο θεραπείας.

Πότε χρειάζεται άμεση ιατρική εκτίμηση

Αν εμφανιστούν συμπτώματα όπως αδυναμία που επιδεινώνεται γρήγορα, απώλεια ελέγχου ούρησης ή κενώσεων, μούδιασμα στην περιγεννητική περιοχή, έντονος πόνος και στα δύο πόδια, πυρετός, ανεξήγητη απώλεια βάρους ή ιστορικό καρκίνου, απαιτείται άμεση αξιολόγηση. Δεν είναι ο κανόνας στην οσφυαλγία με ισχιαλγία, αλλά όταν υπάρχουν υποδηλώνουν επείγουσες καταστάσεις που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης.

Θεραπευτική στρατηγική για την οσφυαλγία με ισχιαλγία

Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, η οσφυαλγία με ισχιαλγία βελτιώνεται με συντηρητικά μέτρα μέσα σε 2–6 εβδομάδες. Στην οξεία φάση συστήνεται σύντομη σχετική ανάπαυση (1–3 ημέρες) και έγκαιρη επιστροφή σε ήπιες και ανεκτές δραστηριότητες, διότι η παρατεταμένη ακινησία παρατείνει τον πόνο και την αναπηρία. Η αναλγητική αγωγή περιλαμβάνει παρακεταμόλη και, όπου δεν αντενδείκνυνται, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη για περιορισμένο διάστημα. Η βραχύχρονη χρήση μυοχαλαρωτικών μπορεί να βοηθήσει εάν οι ασθενείς βιώνουν έντονο μυϊκό σπασμό. Τα τοπικά θερμά/ψυχρά επιθέματα εφαρμόζονται εξατομικευμένα.

Καίριο ρόλο επίσης στο πλάνο συντηρητικής θεραπείας έχει η φυσικοθεραπεία. Η αερόβια άσκηση χαμηλής φόρτισης (περπάτημα σε επίπεδο έδαφος, κολύμβηση) εντάσσεται από νωρίς στο θεραπευτικό πλάνο, ενώ προγράμματα τύπου Pilates προστίθενται καθώς υποχωρεί ο οξύς πόνος.

Όταν ο πόνος παραμένει έντονος, τεκμηριωμένα νευρογενής και δεν αποκρίνεται στη συντηρητική αγωγή, οι στοχευμένες εγχύσεις (επισκληρίδιες ή περινευρικές) είναι η επόμενη λύση. Οι εγχύσεις αυτές πραγματοποιούνται υπό ακτινοσκοπική καθοδήγηση, μειώνοντας τη φλεγμονή γύρω από τη νευρική ρίζα και καταργώντας τον φαύλο κύκλο πόνου–ακινησίας ώστε να επιτευχθεί ουσιαστική βελτίωση.

Πότε και γιατί ενδείκνυται χειρουργική αντιμετώπιση

Αν η συμπίεση της νευρικής ρίζας είναι εκτεταμένη (π.χ. μεγάλη κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου που επιμένει, έντονη σπονδυλική στένωση, αρθρική κύστη που πιέζει ρίζα, προχωρημένη σπονδυλολίσθηση) και τα συμπτώματα παραμένουν ή επιδεινώνονται παρά τη σωστή συντηρητική αγωγή επί εβδομάδες ή μήνες, τότε επόμενη επιλογή είναι η χειρουργική αντιμετώπιση. Η κατάλληλη χειρουργική τεχνική επιλέγεται εξατομικευμένα, ανάλογα με την πάθηση που αντιμετωπίζεται και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε ασθενούς. Για μια κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου ενδείκνυται η μικροδισκεκτομή ή η ενδοσκοπική δισκεκτομή. Οι τεχνικές αυτές είναι ελάχιστα επεμβατικές και στοχεύουν στην αποσυμπίεση της πάσχουσας νευρικής ρίζας με υψηλά ποσοστά άμεσης ανακούφισης του ριζιτικού πόνου. Στη σπονδυλική στένωση, η χειρουργική επέμβαση εκλογής είναι η πεταλεκτομή. Εάν ο ασθενής πάσχει από σπονδυλολίσθηση, η χειρουργική επέμβαση έχει ένδειξη όταν υπάρχουν σοβαρά συμπτώματα, προοδευτικά νευρολογικά ελλείμματα ή αστάθεια της σπονδυλικής στήλης. Η επέμβαση πραγματοποιείται με τεχνικές αποσυμπίεσης, με σκοπό την απελευθέρωση των νευρικών στοιχείων, και σπονδυλοδεσίας, για την στήριξη της σπονδυλικής στήλης καθώς και την ανάταξη της σπονδυλολίσθησης, εφόσον κριθεί απαραίτητη. Τέλος, οι αρθρικές κύστεις που πιέζουν κάποια νευρική ρίζα αντιμετωπίζονται με χειρουργική αφαίρεση όταν τα συμπτώματα αρνούνται να υποχωρήσουν με συντηρητικά μέσα.Πώς μπορεί να προληφθεί η οσφυαλγία με ισχιαλγία

Το να προληφθεί με ακρίβεια η οσφυαλγία με ισχιαλγία δεν είναι πάντα εφικτό. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα μέτρα που συμβάλλουν στην προστασία του μυοσκελετικού συστήματος και την αποφυγή επιβάρυνσης της σπονδυλικής στήλης. Σε αυτά συγκαταλέγονται:

• η τακτική σωματική άσκηση, ιδίως οι ασκήσεις ενδυνάμωσης των κοιλιακών και ραχιαίων μυών. Η άσκηση συμβάλλει στη σταθεροποίηση της οσφυϊκής μοίρας και στη μείωση της πίεσης που ασκείται στα νεύρα
• η διατήρηση σωστής στάσης του σώματος κατά την καθιστική εργασία
• η αποφυγή απότομων κινήσεων ή υπερβολικής άρσης βάρους
• η διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους και η διακοπή του καπνίσματος, μέτρα τα οποία μειώνουν τη φλεγμονή και βελτιώνουν την αιμάτωση των μεσοσπονδυλίων δίσκων
• η άρση αντικειμένων με σωστή τεχνική
• η ενσωμάτωση διαλειμμάτων κίνησης σε παρατεταμένες περιόδους καθιστικής δραστηριότητας.

Ο στόχος του εκάστοτε θεραπευτικού σχεδίου

Ο στόχος δεν είναι απλώς να υποχωρήσει ο πόνος, αλλά να επανέλθει ο ασθενής στην καθημερινότητά του με ασφάλεια και εφαρμόζοντας τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης. Η οσφυαλγία με ισχιαλγία αντιμετωπίζεται καλύτερα με εξατομίκευση: σωστή διάγνωση, λογική ιεράρχηση θεραπειών, ενεργή αποκατάσταση και εκπαίδευση. Με αυτή τη στρατηγική, τα περισσότερα επεισόδια πόνου λύνονται χωρίς επεμβάσεις, και όταν αυτές χρειαστούν, γίνονται με ξεκάθαρες ενδείξεις και ρεαλιστικές προσδοκίες.

Γενικά, η οσφυαλγία με ισχιαλγία αποτελούν δυσάρεστα συμπτώματα που οφείλονται σε διάφορες αιτίες. Σε πρώτη φάση, αυτό που έχει σημασία είναι η επιτυχής εύρεση της υποκείμενης αιτίας. Έπειτα, ακολουθεί η εφαρμογή ενός στοχευμένου πλάνου αντιμετώπισης. Η θεραπεία ξεκινά σχεδόν πάντοτε συντηρητικά, με έμφαση στην έγκαιρη κινητοποίηση, τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής και τη φυσικοθεραπεία. Οι στοχευμένες εγχύσεις και σε επιλεγμένες ενδείξεις η χειρουργική αποκατάσταση συμπληρώνουν το φάσμα των θεραπευτικών επιλογών. Η μακροπρόθεσμη έκβαση εξαρτάται όσο από τη σωστή τεχνική, άλλο τόσο από την αποκατάσταση και τη διαχείριση των παραγόντων κινδύνου.

Εάν έχετε οσφυαλγία με ισχιαλγία που σας ταλαιπωρεί, ο Νευροχειρουργός – Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης Δρ. Θεολόγος Θεολόγου μπορεί να σας βοηθήσει να επανέλθετε σε μια ευχάριστη, χωρίς περιορισμούς καθημερινότητα.