Τι είναι ο ευθειασμός αυχένα και τι συμπτώματα προκαλεί;

Ο ευθειασμός αυχένα είναι ένας όρος που συναντάται συχνά σε ακτινογραφίες ή μαγνητικές τομογραφίες της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Παρότι πολλοί άνθρωποι ανησυχούν όταν ακούσουν αυτό τον ιατρικό όρο, στην πραγματικότητα ο ευθειασμός αυχένα δεν αποτελεί πάντοτε παθολογική κατάσταση. Σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για ένα ακίνδυνο εύρημα, που απλώς περιγράφει μια διαφοροποίηση στο φυσιολογικό σχήμα της σπονδυλικής στήλης στον αυχένα.

Η φυσιολογική λόρδωση του αυχένα και η σημασία της

Η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης αποτελείται από επτά σπονδύλους και έχει τη δική της χαρακτηριστική καμπύλη, γνωστή ως αυχενική λόρδωση. Αυτή η καμπύλη σχηματίζεται ήδη από την εμβρυϊκή ζωή, περίπου στην 9η εβδομάδα κύησης, και ολοκληρώνεται σταδιακά καθώς το παιδί αρχίζει να σηκώνει το κεφάλι του και να στέκεται όρθιο.

Η λόρδωση εξυπηρετεί έναν πολύ σημαντικό ρόλο: βοηθά στη στήριξη του κεφαλιού, απορροφά τους κραδασμούς που δέχεται η σπονδυλική στήλη, μειώνει την πίεση στον νωτιαίο μυελό και εξοικονομεί ενέργεια για τους μύες του αυχένα. Όταν το κεφάλι βρίσκεται στη σωστή του θέση και η λόρδωση είναι φυσιολογική, τα μάτια κοιτούν ευθεία προς τον ορίζοντα και οι μύες εργάζονται αρμονικά για να διατηρήσουν τη στάση αυτή.

Η σπονδυλική στήλη, εάν τη δούμε από το πλάι, δεν είναι ευθεία. Αποτελείται από τρεις διαδοχικές καμπύλες: λόρδωση στον αυχένα, κύφωση στη θωρακική περιοχή και λόρδωση στη μέση. Αυτή η εναλλαγή καμπυλών συμβάλλει στη σωστή μηχανική λειτουργία του σώματος, προσφέροντας σταθερότητα και ευελιξία στις κινήσεις.

Τι είναι ο ευθειασμός αυχένα;

Ο ευθειασμός αυχένα ή ευθειασμός της αυχενικής μοίρας είναι η απώλεια της φυσικής λορδωτικής καμπύλης στην περιοχή του αυχένα. Με απλά λόγια, οι αυχενικοί σπόνδυλοι παίρνουν μια πιο ευθεία γραμμή, αντί για την ήπια κυρτότητα που φυσιολογικά διαθέτουν.

Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει πρόβλημα ή ότι θα εμφανιστούν συμπτώματα. Μελέτες έχουν δείξει πως περίπου το 30-40% των ανθρώπων χωρίς πόνο εμφανίζει ευθειασμό ή ακόμη και μικρή κύφωση στην αυχενική μοίρα, χωρίς αυτό να συνδέεται με την εκδήλωση παθολογικών συμπτωμάτων.

Ωστόσο, όταν η απώλεια της λόρδωσης προχωρήσει ή συνοδεύεται από άλλες δομικές ή μυϊκές αλλοιώσεις, μπορεί να προκαλέσει πόνο, δυσκαμψία ή νευρολογικά συμπτώματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο ευθειασμός αυχένα χρήζει αξιολόγησης από ειδικό.

Αίτια που προκαλούν ευθειασμό αυχένα

Οι αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε ευθειασμό αυχένα είναι πολλές και συχνά συνδυαστικές. Οι σημαντικότερες παρατίθενται παρακάτω.

1. Κακή στάση σώματος και πολύωρη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών

Η συνεχής κλίση του κεφαλιού προς τα εμπρός, όπως συμβαίνει κατά τη χρήση κινητού τηλεφώνου, υπολογιστή ή tablet, προκαλεί ένταση στους μυς του αυχένα. Η ένταση αυτή σταδιακά οδηγεί σε μυϊκή κόπωση και απώλεια της φυσιολογικής λόρδωσης στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Πρόκειται για τη λεγόμενη στάση “text neck”, η οποία εμφανίζεται ολοένα και συχνότερα σε νέους ενήλικες και εφήβους.

2. Μυϊκή ανισορροπία και έντονο στρες που συμβάλλει στο να εμφανιστεί ευθειασμός αυχένα.

Το χρόνιο άγχος ή η έντονη ψυχοσωματική ένταση μπορεί να οδηγήσει σε σύσπαση των αυχενικών μυών, γεγονός που ευνοεί την εμφάνιση ευθειασμού. Η συνεχής μυϊκή τάση μεταβάλλει τη φυσιολογική καμπυλότητα και προκαλεί δυσφορία ή πονοκέφαλο.

3. Τραυματισμοί και κακώσεις

Ένα τροχαίο ατύχημα ή μια απότομη κίνηση του κεφαλιού προς τα εμπρός και πίσω (whiplash injury) μπορεί να προκαλέσει κάκωση των μαλακών μορίων, δίσκων ή σπονδύλων, οδηγώντας σε ευθειασμό αυχένα. Σε τέτοιες περιπτώσεις η απώλεια λόρδωσης είναι συνήθως αποτέλεσμα της προσπάθειας του σώματος να προστατεύσει την τραυματισμένη περιοχή.

4. Εκφυλιστικές αλλοιώσεις της σπονδυλικής στήλης

Με την πάροδο της ηλικίας οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι χάνουν την ελαστικότητά τους, ενώ μπορεί να εμφανιστεί αυχενική σπονδύλωση, εκφυλιστική δισκοπάθεια ή οστεοαρθρίτιδα. Αυτές οι καταστάσεις τροποποιούν την ανατομική ισορροπία της σπονδυλικής στήλης και μπορεί να οδηγήσουν σε μόνιμο ευθειασμό.

5. Κληρονομικότητα, κακός ύπνος και λανθασμένη τεχνική άσκησης

Η γενετική προδιάθεση, οι λανθασμένες στάσεις ύπνου και η επαναλαμβανόμενη άρση βαρών με κακή τεχνική είναι επίσης παράγοντες που συμβάλλουν στην απώλεια της λόρδωσης και την ανάπτυξη ευθειασμού αυχένα.

Συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται ο ευθειασμός αυχένα

Σε πολλές περιπτώσεις ο ευθειασμός αυχένα δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα και αποτελεί τυχαίο εύρημα σε κάποια απεικονιστική εξέταση. Ωστόσο, όταν προκαλεί ενοχλήσεις, τα συμπτώματα μπορεί να είναι:

• Πόνος και δυσκαμψία στον αυχένα, που μπορεί να επιδεινώνεται μετά από πολλές ώρες καθιστικής στάσης.
• Πονοκέφαλος ή ημικρανία, που ξεκινά από τον αυχένα και επεκτείνεται προς το πίσω μέρος του κεφαλιού ή τους κροτάφους.
• Πόνος που αντανακλά σε ώμους, ωμοπλάτες ή κάτω άκρα.
• Αίσθημα μουδιάσματος ή μυρμηγκιάσματος στα άνω άκρα, εξαιτίας ερεθισμού ή πίεσης των νεύρων (ριζοπάθεια).
• Κόπωση, κακή στάση σώματος και μειωμένο εύρος κίνησης του αυχένα.

Σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις, όπου υπάρχει συμπίεση του νωτιαίου μυελού, μπορεί να εμφανιστούν νευρολογικά προβλήματα ή αδυναμία στα χέρια (αυχενική μυελοπάθεια).

Σπανιότερα, ο ευθειασμός αυχένα μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της αναπνοής, καθώς η μεταβολή της θέσης της κεφαλής επηρεάζει το άνοιγμα του θώρακα και την κινητικότητα των αναπνευστικών μυών.

Διάγνωση

Η διάγνωση του ευθειασμού αυχένα γίνεται με ακτινογραφία ή μαγνητική τομογραφία της αυχενικής μοίρας. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η εικόνα της λόρδωσης μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τη θέση του σώματος κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Γι’ αυτό, η ερμηνεία των αποτελεσμάτων πρέπει πάντα να γίνεται σε συνδυασμό με την κλινική εικόνα του ασθενούς και όχι μεμονωμένα.

Πώς αντιμετωπίζεται ο ευθειασμός αυχένα

Ο ευθειασμός αυχένα δεν χρειάζεται πάντοτε θεραπεία. Αν δεν υπάρχουν συμπτώματα, συνήθως αρκεί η παρακολούθηση και η διόρθωση της στάσης του σώματος. Όταν όμως προκαλεί πόνο ή δυσκαμψία, είναι αναγκαία η εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων αντιμετώπισης. Σε πρώτη φάση, τα μέτρα αυτά είναι συντηρητικά και περιλαμβάνουν:

• Φυσικοθεραπεία για ενδυνάμωση των μυών του αυχένα, βελτίωση της στάσης και αποκατάσταση του εύρους κίνησης.
• Αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη και μυοχαλαρωτικά φάρμακα, όταν υπάρχει πόνος ή φλεγμονή.
• Ασκήσεις διάτασης και εργονομικές οδηγίες για σωστή θέση κατά τη χρήση υπολογιστή ή κινητού.
• Αυχενικό κολάρο, μόνο για σύντομο διάστημα, σε περιπτώσεις έντονου μυϊκού σπασμού.
• Τεχνικές χαλάρωσης και μείωσης του στρες, καθώς η ψυχοσωματική ένταση συχνά επιδεινώνει τα συμπτώματα.

Η χειρουργική αποκατάσταση του ευθειασμού αυχένα είναι εξαιρετικά σπάνια και εφαρμόζεται μόνο όταν ο ευθειασμός σχετίζεται με σοβαρές εκφυλιστικές αλλοιώσεις, δισκοκήλη ή αστάθεια της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, ή όταν έχει εκδηλωθεί αυχενική μυελοπάθεια.

Μέτρα πρόληψης και προφύλαξης της περιοχής του αυχένα

Η πρόληψη του ευθειασμού αυχένα βασίζεται κυρίως στη σωστή στάση σώματος και στην ενδυνάμωση των μυών του αυχένα και της πλάτης. Χρήσιμες συμβουλές περιλαμβάνουν:

• Διατηρήστε το κεφάλι ευθυγραμμισμένο με τη σπονδυλική στήλη κατά την εργασία μπροστά σε οθόνη.
• Κάνετε τκτικά διαλείμματα για ήπιες διατάσεις κάθε 30–40 λεπτά.
• Αποφύγετε να κρατάτε το κινητό πολύ χαμηλά – φέρτε το στο ύψος των ματιών.
• Επιλέξτε ορθοπεδικό μαξιλάρι που στηρίζει σωστά τον αυχένα κατά τον ύπνο.
• Διατηρείτε καλή φυσική κατάσταση με ασκήσεις ενδυνάμωσης κορμού και στάσης σώματος.

Συνοψίζοντας ο ευθειασμός αυχένα είναι μια συχνή και, στις περισσότερες περιπτώσεις, καλοήθης ανατομική παραλλαγή της σπονδυλικής στήλης. Δεν αποτελεί από μόνος του παθολογική κατάσταση και σπάνια ευθύνεται για τον πόνο στον αυχένα. Όταν όμως συνδέεται με κακή στάση, μυϊκή καταπόνηση ή εκφυλιστικές αλλοιώσεις, μπορεί να προκαλέσει δυσφορία και να χρειαστεί πιο στοχευμένη αντιμετώπιση. Ο Νευροχειρουργός – Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης Δρ. Θεολόγος Θεολόγου είναι σε θέση να αξιολογήσει από πού προέρχεται κάθε δυσάρεστο σύμπτωμα στην περιοχή του αυχένα και να προτείνει το ενδεδειγμένο πλάνο αντιμετώπισης.