Η αυχεναλγία και η οσφυαλγία, δηλαδή ο πόνος στον αυχένα ή τη μέση αντίστοιχα, εμφανίζονται συχνά τόσο σε αθλητές, όσο και σε άτομα που πραγματοποιούν τακτική αθλητική δραστηριότητα. Αυτές οι περιοχές της σπονδυλικής στήλης είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στο στρες και την καταπόνηση λόγω της επαναλαμβανόμενης και απαιτητικής φύσης των αθλητικών δραστηριοτήτων. Μάλιστα, έχει παρατηρηθεί ότι οι αθλητές εμφανίζουν πιο συχνά επεισόδια αυχεναλγίας και οσφυαλγίας σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Αυτό οφείλεται στην επαναλαμβανόμενη καταπόνηση της σπονδυλικής στήλης κατά τη διάρκεια της εκγύμνασης, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται μικροκακώσεις, οι οποίες δεν προλαβαίνουν να αποκατασταθούν στο σύντομο χρονικό διάστημα μεταξύ των προπονήσεων. Σε περιπτώσεις που ο πόνος επιμένει ή επιδεινώνεται, συνιστάται η συμβουλή χειρουργού σπονδυλικής στήλης για ενδελεχή αξιολόγηση και κατάλληλη θεραπεία.
Αρχικά, οι αθλητές συχνά βιώνουν πόνο στον αυχένα και τη μέση λόγω επαναλαμβανόμενων κινήσεων, συνδρόμων υπέρχρησης, κακής στάσης του σώματος ή ακατάλληλης τεχνικής. Αυτοί οι παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε μυϊκές ανισορροπίες, δυσλειτουργία των αρθρώσεων και υπερβολική πίεση στις δομές της σπονδυλικής στήλης. Παράλληλα, οι αθλητές είναι επιρρεπείς σε οξείς τραυματισμούς, όπως διαστρέμματα, διατάσεις και κατάγματα, που προκύπτουν από συγκρούσεις, πτώσεις ή απότομες κινήσεις. Αυτοί οι τραυματισμοί μπορεί να προκαλέσουν εντοπισμένο πόνο και να επηρεάσουν τις γύρω δομές της σπονδυλικής στήλης. Τέλος, η μακροχρόνια ενασχόληση με αθλητικές δραστηριότητες μπορεί να συμβάλει στην εκδήλωση εκφυλιστικών αλλαγών στη σπονδυλική στήλη, συμπεριλαμβανομένης της εκφύλισης των μεσοσπονδύλιων δίσκων, της αρθρίτιδας και της σπονδυλικής στένωσης. Αυτές οι αλλαγές που σχετίζονται με εκφυλιστικές διεργασίες μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνια αυχεναλγία και οσφυαλγία σε αθλητές.
Αρκετές παθήσεις μπορεί να προκαλέσουν αυχεναλγία και οσφυαλγία σε αθλητές. Αρχικά, στις παθήσεις που μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση πόνου στον αυχένα είναι η καταπόνηση ή το διάστρεμμα των μυών, των συνδέσμων ή των τενόντων στον αυχένα, που μπορούν να συμβούν λόγω απότομων κινήσεων, κακής στάσης ή επαναλαμβανόμενου στρες. Μια κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου ή αλλιώς δισκοκήλη στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης μπορεί να προκαλέσει πόνο στη συγκεκριμένη περιοχή ο οποίος ενδεχομένως αντανακλά και στα άνω άκρα, λόγω της συμπίεσης των νεύρων. Μάλιστα, η συμπίεση και ο επακόλουθος ερεθισμός μιας νευρικής ρίζας στον αυχένα μπορεί να προκαλέσει ακτινοβόλο πόνο, μούδιασμα, μυρμήγκιασμα ή αδυναμία στο άνω άκρο. Η άσκηση πίεσης στο νωτιαίο μυελό συνεπάγεται τέλος την εμφάνιση αυχενικής μυελοπάθειας.
Ο πόνος στη μέση αντίστοιχα μπορεί να οφείλεται σε καταπόνηση ή θλάση- διάστρεμμα των μυών, των συνδέσμων ή των τενόντων στο κάτω μέρος της πλάτης. Συχνά, ο πόνος στη μέση μπορεί να οφείλεται σε κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Η πάθηση αυτή, ιδίως εάν η κήλη συμπιέζει κάποιο νευρικό στοιχείο, συμβάλει στην εκδήλωση πόνου στη μέση που ακτινοβολεί στο πόδι (ισχιαλγία), ενώ συχνά εμφανίζονται και πρόσθετα νευρολογικά συμπτώματα που σχετίζονται με τη συμπιεσμένη νευρική ρίζα. Ένα κάταγμα κοπώσεως (σπονδυλόλυση) ή η ολίσθηση ενός σπονδύλου πάνω από έναν άλλο (σπονδυλολίσθηση) ενδέχεται επίσης να εμφανιστούν σε αθλητές που συμμετέχουν σε δραστηριότητες που απαιτούν επαναλαμβανόμενη υπερέκταση της σπονδυλικής στήλης, όπως η ενόργανη γυμναστική ή η άρση βαρών. Σε άτομα που πραγματοποιούν έντονη ενασχόληση με τον αθλητισμό, ιδίως όταν πρόκειται για αθλήματα επαφής, υψηλής φόρτισης, και πρόσκρουσης, μπορεί να προκληθεί κάποιο κάταγμα σπονδυλικής στήλης. Τέλος, η στένωση του σπονδυλικού σωλήνα στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης μπορεί να οδηγήσει σε συμπίεση του νωτιαίου μυελού ή των νευρικών ριζών, με αποτέλεσμα τον πόνο στη μέση, πόνο στα πόδια και νευρογενή διαλείπουσα χωλότητα, δηλαδή εκδήλωση πόνου ή αδυναμία στα πόδια κατά το περπάτημα ή την ορθοστασία, η οποία υποχωρεί όταν ο ασθενής κάνει μια στάση για να ξεκουραστεί.
Ο πόνος στον αυχένα ή τη μέση σε αθλητές, αν και μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την καθημερινότητα και την αθλητική επίδοση, δε χρειάζεται πάντα χειρουργική αποκατάσταση. Αντιθέτως, πάνω από το 90% των περιπτώσεων αντιμετωπίζονται συντηρητικά. Ο χρόνος αποκατάστασης μάλιστα και επιστροφής στις αθλητικές δραστηριότητες μπορεί να μειωθεί σημαντικά με την διενέργεια διατρηματικών επισκληριδίων ενέσεων. Η τεχνική αυτή αφορά στη χορήγηση ενέσιμου φαρμακευτικού σκευάσματος στην περιοχή του νεύρου, ο ερεθισμός του οποίου προκαλεί τον πόνο.
Το μικρό ποσοστό των αθλητών στους οποίους υπάρχουν σαφή απεικονιστικά ευρήματα και στους οποίους ο πόνος παραμένει ή εμφανίζουν νευρολογικό έλλειμμα, θα χρειαστούν να υποβληθούν σε χειρουργική αποκατάσταση. Οι θεραπείες εκλογής είναι οι ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι, όπως η ενδοσκοπική δισκεκτομή ή η μικροδισκεκτομή σε περίπτωση ύπαρξης κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου, η οποία διασφαλίζει την αποσυμπίεση των νευρικών δομών, με την ελάχιστη δυνατή κάκωση των μυών, των συνδέσμων και των λοιπών ανατομικών στοιχείων της περιοχής, ενώ δεν αποκλείει απαραίτητα την συνέχιση της αθλητικής δραστηριότητας ακόμη και σε αγωνιστικό επίπεδο.
Ακόμα και στην περίπτωση των κακώσεων και αστάθειας τμημάτων της σπονδυλικής στήλης, σε περιπτώσεις δηλαδή που απαιτείται σπονδυλοδεσία, οι σύγχρονες ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι, όπως για παράδειγμα η διαδερμική ή η ενδοσκοπική σπονδυλοδεσία, διασφαλίζουν την δυνατότητα επιστροφής στις αθλητικές δραστηριότητες, σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό ισχύει ακόμα και στις περιπτώσεις εκείνες των αθλητών σε αθλήματα σωματικής επαφής, σύγκρουσης ή απευθείας χτυπημάτων με μπάλες και εξαρτήματα, λαμβάνοντας βέβαια πάντα υπ΄όψιν το βαθμό φόρτισης της σπονδυλικής στήλης.