Σπονδυλοαρθρίτιδα: Τύποι, συμπτώματα & θεραπεία

Η σπονδυλική στήλη δεν είναι επιρρεπής σε παθήσεις μόνο τραυματικής, αλλά και ρευματικής φύσεως. Δυστυχώς, οι ρευματικές παθήσεις που πλήττουν τη συγκεκριμένη δομή μπορούν να αποβούν άκρως δυσάρεστες, έως και καθηλωτικές, για τον ασθενή. Σε αυτές τις παθήσεις συγκαταλέγεται και η σπονδυλοαρθρίτιδα. 

Τι είναι η σπονδυλοαρθρίτιδα;

Η σπονδυλοαρθρίτιδα ή σπονδυλίτιδα, η οποία αποκαλείται και σπονδύλωση, είναι μια ομάδα χρόνιων φλεγμονωδών ρευματικών νοσημάτων που προσβάλλουν τη σπονδυλική στήλη και τις ιερολαγόνιες αρθρώσεις. Μάλιστα, στο σύνολο αυτό παθήσεων παρουσιάζεται όχι μόνο φλεγμονή του σκελετού στον οποίο εντάσσονται η σπονδυλική στήλη ή και οι ιερολαγόνιες αρθρώσεις, αλλά και φλεγμονή στα σημεία πρόσφυσης των τενόντων, συνδέσμων και περιτονιών στα οστά, ενώ δεν αποκλείεται να εμφανιστούν και εξωαρθρικές εκδηλώσεις, ιδίως στο δέρμα και τους οφθαλμούς. Η ομάδα αυτή παθήσεων πυροδοτείται κατά βάση από την επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος σε υγιή αρθρικά κύτταρα. Η σπονδυλοαρθρίτιδα διακρίνεται επιμέρους σε διάφορους υποτύπους, οι οποίοι μοιράζονται ορισμένα κοινά παθογενετικά χαρακτηριστικά και συμπτώματα, αλλά διαθέτουν και μοναδικά στοιχεία που τις διαφοροποιούν.

Υποτύποι σπονδυλοαρθρίτιδας

Η σπονδυλοαρθρίτιδα διακρίνεται σε ορισμένους υποτύπους, στους πιο κοινούς εκ των οποίων συγκαταλέγεται η αξονική σπονδυλοαρθρίτιδα. Η αξονική σπονδυλοαρθρίτιδα έχει ως βασικό της χαρακτηριστικό τη φλεγμονή των ιερολαγόνιων αρθρώσεων και της σπονδυλικής στήλης. Περιλαμβάνει την αγκυλοποιητική σπονδυλοαρθρίτιδα, όπου παρατηρούνται ακτινολογικές αλλοιώσεις, και την μη ακτινολογική αξονική σπονδυλοαρθρίτιδα, όπου η βλάβη στις αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης δεν συνοδεύεται από εμφανείς αλλοιώσεις στις ακτινογραφίες.

Η αγκυλοποιητική σπονδυλοαρθρίτιδα ή αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα αποτελεί την πιο χαρακτηριστική μορφή αξονικής σπονδυλοαρθρίτιδας και είναι μια χρόνια, φλεγμονώδης, αυτοάνοση πάθηση που εμφανίζεται με ιδιαίτερη συχνότητα στη σπονδυλική στήλη και τις ιερολαγόνιες αρθρώσεις. Στη μορφή αυτή σπονδυλοαρθρίτιδας, η χρόνια φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει την ανάπτυξη νέου οστού, οδηγώντας τελικά στη σύντηξη των σπονδύλων (αγκύλωση), κάτι που περιορίζει σε ακραίο βαθμό την κινητικότητα της σπονδυλικής στήλης. Παρά το γεγονός ότι η αιτία της νόσου παραμένει άγνωστη, η ισχυρή συσχέτισή της με το γονίδιο HLA-B27 υποδεικνύει ένα ισχυρό γενετικό υπόβαθρο. Επιπλέον, περιβαλλοντικοί και λοιμώδεις παράγοντες ενδέχεται να ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα, προκαλώντας επίθεση στα ίδια τα αρθρικά κύτταρα. Η αγκυλοποιητική σπονδυλοαρθρίτιδα προσβάλλει συχνότερα άνδρες ηλικίας 20-40 ετών και χαρακτηρίζεται από μια προοδευτική πορεία που περιλαμβάνει περιόδους έξαρσης και ύφεσης. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόληψη της αγκύλωσης της σπονδυλικής στήλης και των σχετικών επιπλοκών, όπως οι παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης και η καθήλωση του ασθενούς σε ένα κρεβάτι.

Βέβαια, υπάρχουν και άλλες παθήσεις που ανήκουν σε αυτή την οικογένεια σπονδυλοαρθρίτιδων, στις οποίες συγκαταλέγεται αρχικά η ψωριασική αρθρίτιδα, η οποία συσχετίζεται με την ψωρίαση αλλά και η αντιδραστική αρθρίτιδα που εμφανίζεται συνήθως μετά από κάποια λοίμωξη, συχνά από το ουρογεννητικό ή το γαστρεντερικό σύστημα. Επίσης, σε αυτό το σύνολο φλεγμονωδών ρευματικών παθήσεων περιλαμβάνεται η εντεροπαθητική σπονδυλοαρθρίτιδα που συνδέεται με φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, όπως η νόσος του Crohn ή η ελκώδης κολίτιδα αλλά και τέλος η μη διαφοροποιημένη σπονδυλοαρθρίτιδα, η οποία αφορά στην εκδήλωση χαρακτηριστικών συμπτωμάτων σπονδυλοαρθρίτιδας, χωρίς να πληρεί ωστόσο τα πλήρη κριτήρια για την ένταξη σε έναν συγκεκριμένο υποτύπο.

Συμπτώματα που προκαλεί η σπονδυλοαρθρίτιδα

Τα συμπτώματα που προκαλεί η σπονδυλοαρθρίτιδα, ιδιαίτερα της αγκυλοποιητικής σπονδυλοαρθρίτιδας, είναι ποικίλα και συχνά εξελίσσονται σταδιακά. Η σοβαρότητα και η έκταση των συμπτωμάτων ποικίλλουν ανά ασθενή. Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι ο πόνος στη μέση (οσφυαλγία), ο οποίος είναι πιο έντονος τις νυχτερινές ώρες και το πρωί, συνοδευόμενος από πρωινή δυσκαμψία που υποχωρεί με την κίνηση. Σε προχωρημένα στάδια, η κινητικότητα της σπονδυλικής στήλης μειώνεται σημαντικά, γεγονός που αποτυπώνεται στη στάση του σώματος. Επιπλέον, οι ασθενείς συχνά εμφανίζουν ενθεσίτιδα, δηλαδή φλεγμονή στα σημεία πρόσφυσης των τενόντων και συνδέσμων στο οστό. Περιφερική αρθρίτιδα εμφανίζεται επίσης, συνήθως με ασύμμετρη κατανομή, η οποία προσβάλλει συνήθως τις αρθρώσεις των κάτω άκρων. Δεν αποκλείεται επίσης να εμφανιστούν εξωαρθρικές εκδηλώσεις, οι πιο κοινές εκ των οποίων είναι η ραγοειδίτιδα, που εκδηλώνεται με ξαφνικό πόνο και ερυθρότητα στο μάτι, καθώς και πρόσθετα συμπτώματα όπως κόπωση, πυρετό, και ενίοτε δερματικές αλλοιώσεις ή εντερικές διαταραχές που σχετίζονται με την ψωρίαση ή με εντερικές παθήσεις αντίστοιχα. 

Επιλογές θεραπείας

Το θεραπευτικό σχέδιο για τη σπονδυλοαρθρίτιδα (ιδίως την αγκυλοποιητική) αποσκοπεί στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, τον έλεγχο της φλεγμονής, τη διατήρηση της κινητικότητας της σπονδυλικής στήλης και την πρόληψη της αγκύλωσης και των παραμορφώσεων. Η θεραπεία περιλαμβάνει σε πρώτη φάση στοχευμένη φαρμακευτική αγωγή με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), αναστολείς TNF ή IL-17, ειδικά για περιπτώσεις ανθεκτικές στα ΜΣΑΦ ή κορτικοστεροειδή. Η άσκηση και η φυσιοθεραπεία συνδράμουν παράλληλα στη διατήρηση της κινητικότητας και στη μείωση της δυσκαμψίας. Εάν ωστόσο η πάθηση έχει εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό που να προκαλεί παραμορφώσεις ή καθήλωση του ασθενούς, έχει ένδειξη η χειρουργική επέμβαση σπονδυλοδεσίας. Ο Νευροχειρουργός – Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης Δρ. Θεολόγος Θεολόγου μπορεί να προτείνει την κατάλληλη ανά περίπτωση θεραπευτική προσέγγιση για τη σπονδυλοαρθρίτιδα, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ασθενούς και τις ιδιαιτερότητες του περιστατικού.