Σπονδυλολίσθηση

Η σπονδυλολίσθηση συνιστά παθολογική κατάσταση κατά την οποία παρουσιάζεται μετατόπιση και πιο συγκεκριμένα ολίσθηση (γλίστρημα) ενός σπονδύλου πάνω σε έναν άλλο. Συνήθως ο σπόνδυλος μετατοπίζεται πρόσθια, ενώ σπανιότερα εμφανίζεται οπίσθια ή πλάγια μετατόπιση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αστάθεια της σπονδυλικής στήλης και την πιθανή συμπίεση των νευρικών δομών, γεγονός που οδηγεί στην εκδήλωση πόνου στη μέση (οσφυαλγία) και νευρολογικών συμπτωμάτων. Σε περιπτώσεις όπου η μετατόπιση είναι σοβαρή και προκαλεί σημαντικά συμπτώματα, συνιστάται συχνά η διαβούλευση με χειρουργό σπονδυλικής στήλης για να συζητηθούν οι κατάλληλες θεραπευτικές επιλογές.

Βαθμοί & τύποι σπονδυλολίσθησης

Ανάλογα με το μέγεθος της παρεκτόπισης υπάρχουν τέσσερις βαθμοί σπονδυλολίσθησης.

-1ου βαθμού: μέχρι το 25% του σώματος του σπονδύλου

-2ου βαθμού: μέχρι το 50% του σώματος του σπονδύλου

-3ου βαθμού: μέχρι το 75% του σώματος του σπονδύλου

-4ου βαθμού: πάνω από το 75% του σώματος του σπονδύλου

Η σπονδυλολίσθηση ταξινομείται με βάση την υποκείμενη παθολογία και μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε διάφορους τύπους, όπως η ισθμική, η εκφυλιστική, η τραυματική, η δυσπλαστική, η συγγενής και η παθολογική σπονδυλολίσθηση. Κάθε τύπος της πάθησης έχει διακριτούς αιτιολογικούς παράγοντες, κλινικά χαρακτηριστικά και επιλογές αντιμετώπισης. Οι πιο συχνοί σε εμφάνιση τύποι σπονδυλολίσθησης είναι η εκφυλιστική, η οποία εμφανίζεται ως απόρροια της συνολικής φθοράς της σπονδυλικής στήλης λόγω γήρανσης, και η ισθμική. Η ισθμική σπονδυλολίσθηση είναι συχνά αποτέλεσμα ενός μικρο-κατάγματος στο λεπτό τμήμα του σπονδυλικού τόξου, τον ισθμό (σπονδυλόλυση).

Σπονδυλολίσθηση: Συμπτώματα

Οι συνηθέστερες κλινικές εκδηλώσεις είναι η οσφυαλγία που επιμένει και επιδεινώνεται με την ορθοστασία, με το σκύψιμο ή τις διάφορες κινήσεις (π.χ. η αλλαγή πλευρού στο κρεβάτι). Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο πόνος ακτινοβολεί και στα κάτω άκρα, και ενδέχεται να συνοδεύεται από αίσθημα καύσου, μούδιασμα και μυϊκή αδυναμία εάν υφίσταται συμπίεση των νεύρων. Η άσκηση, η κόπωση, η παρατεταμένη ορθοστασία και το περπάτημα αποτελούν παράγοντες επιδείνωσης του πόνου, ενώ αντίθετα ο πόνος υποχωρεί ή μειώνεται σε περιόδους κατάκλισης. Η σπονδυλολίσθηση ενδέχεται να συμβάλει στην εμφάνιση σπονδυλικής στένωσης στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, με αποτέλεσμα να εκδηλωθεί νευρογενής διαλείπουσα χωλότητα. Η κατάσταση αυτή εκδηλώνεται με πόνο ή ενόχληση στα πόδια κατά την παρατεταμένη ορθοστασία και το περπάτημα, η οποία υποχωρεί με την ξεκούραση και την κατάκλιση. Σε περίπτωση που η σπονδυλολίσθηση προκαλέσει σπονδυλική στένωση στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, εμφανίζεται αυχενική μυελοπάθεια. Εάν η σπονδυλολίσθηση αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές και εκτεταμένα νευρολογικά ελλείμματα. Εξαιτίας της συμπίεσης των νευρικών δομών στον σπονδυλικό σωλήνα ενδέχεται να εμφανιστεί ιππουριδική συνδρομή, δηλαδή απώλεια της αισθητικότητας και αδυναμία στα πόδια, αδυναμία ελέγχου της ούρησης και της αφόδευσης και σεξουαλική δυσλειτουργία. Η συγκεκριμένη κατάσταση αποτελεί επείγον ιατρικό περιστατικό και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης προκειμένου να αποφευχθεί τυχόν μόνιμη νευρολογική βλάβη. Τέλος, προχωρημένου βαθμού σπονδυλολίσθηση συμβάλλει στην εμφάνιση αλλαγών στην στάση του σώματος και στο περπάτημα.

Διάγνωση & θεραπεία σπονδυλολίσθησης

Η διάγνωση της σπονδυλολίσθησης περιλαμβάνει έναν συνδυασμό κλινικής αξιολόγησης, απεικονιστικών εξετάσεων και λειτουργικών αξιολογήσεων. Η λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού, η κλινική εξέταση και ο νευροφυσιολογικός έλεγχος βοηθούν στον εντοπισμό χαρακτηριστικών ενδείξεων και συμπτωμάτων. Απεικονιστικές εξετάσεις όπως οι ακτινογραφίες, η μαγνητική τομογραφία και η αξονική τομογραφία παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τον βαθμό της μετατόπισης του σπονδύλου, τη σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης και τη συνοδή συμπίεση του νωτιαίου μυελού ή των νευρικών ριζών.

Ως προς τη θεραπεία της πάθησης, μπορούν να εφαρμοστούν είτε συντηρητικές είτε χειρουργικές προσεγγίσεις, η κατάλληλη εκ των οποίων επιλέγεται ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων, το βαθμό της σπονδυλολίσθησης και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ασθενούς. Οι συντηρητικές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν την τροποποίηση των δραστηριοτήτων, την έναρξη προγράμματος φυσικοθεραπείας, τη χορήγηση αναλγητικών φαρμάκων και τη χρήση ζώνης οσφύος, ενώ ευεργετική είναι επίσης και η δράση των επισκληρίδιων εγχύσεων στεροειδών. Η πλειοψηφία των ασθενών ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη συντηρητική θεραπεία και δε χρειάζεται να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση.

Η χειρουργική επέμβαση έχει ένδειξη σε ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα, προοδευτικά νευρολογικά ελλείμματα ή αστάθεια της σπονδυλικής στήλης. Η επέμβαση πραγματοποιείται με τεχνικές αποσυμπίεσης, με σκοπό την απελευθέρωση των νευρικών στοιχείων, και σπονδυλοδεσίας, για την στήριξη της σπονδυλικής στήλης καθώς και την ανάταξη της σπονδυλολίσθησης, εφόσον κριθεί απαραίτητη.